Tükürük Bezi Hastalıkları
Tükürük bezi, ağız içindeki salgı oluşumunu sağlayan dokudur. Parotis, çene altı ve dilaltı olmak üzere üç çeşit dil bezi bulunmaktadır. Bu dokularda ise çeşitli hastalık oluşumları görülebilmektedir. Beslenme şekli, yaşam koşulları, genetik faktörler veya bazı durumlarda bilinmeyen nedenlerden tükürük bezi hastalıkları meydana gelebilmektedir. Kan testleri, röntgen, tomografi veya biyopsi tetkikleriyle hastalık teşhisi konulabilmektedir.
Tükürük Bezi Hastalıkları Nedenleri Ve Belirtileri
Tükürük bezi hastalıkları sekiz farklı sınıfa ayrılmaktadır. Her bir hastalığın oluşma nedeni ve açığa çıkan belirtileri birbirinden farklıdır. Tükürük bezi taşı sıklıkla karşılaşılan tükürük bezi hastalıklarından biridir. Tükürük bezleri içerisinde kalsiyum taşları oluşması sonucu meydana gelmektedir. Bu durumun oluşum nedeni genellikle bilinmemektedir. Ancak kullanılan bazı tansiyon ilaçları, psikolojik ilaçlar, az su tüketimi veya az yemek tüketimi taş oluşumuna neden olabilmektedir. Tükürük bezi taşı oluştuğu durumlarda belirtileri arasındaysa tükürük bezinde şişme ve ağrı durumu görülebilmektedir.
Geçirilen bazı enfeksiyonlar veya spesifik olarak tükürük bezinde gelişen viral enfeksiyonlar da tükürük bezi hastalıkları arasında yer almaktadır. Tükürük bezi enfeksiyonlarının yaşlı kişilerde görülme sıklığı daha yüksekken, viralenfeksiyon oluşumu her yaşta görülebilir. Vücutta farklı yerlerde gerçekleşen bakteriyel tutulum tükürük bezlerine de sıçrayabilmektedir. Her iki durumda da yüzde şişlik ve ağrı görülmektedir.
Tükürük bezleri hastalıkları arasında bir diğeri ise bu kısımda oluşan kistlerdir. Bebeklik döneminde kulak gelişimiyle bağlantılı olarak tükürük bezlerinde kistler oluşabilmektedir. Geçirilen enfeksiyonlar veya yaralanmalar da yine kist oluşumuna neden olabilmektedir.
Tükürük bezleri tümör oluşumu görülebilen dokulardır. Bu bölgelerde oluşan tümörler iyi huylu tümörler ve malign yani kanserli tümörler olarak ikiye ayrılmaktadır. Her iki tümör de uzun süreli radyasyona maruz kalmak ve sigara içimine bağlı olarak gelişebilmektedir. Tükürük bezlerinde kötü huylu tümör görülme sıklığı oldukça düşüktür.
Sjögrensendromu tükürük bezleri hastalıkları arasında farklı kategoride yer alan bir hastalıktır. Otoimmün bir hastalık olan Sjögren, orta yaşlı kadınlarda görülmektedir. Bu hastalıkta vücut kendi tükürük ve gözyaşı bezlerine saldırmaktadır. Nonspesifik tükürük bezi büyümesiyse nedeni bilinmeyen bir hastalık olup, tükürük bezlerinin kontrolsüz bir şekilde büyümesi durumudur.
Tükürük bezi hastalıklarının ortak belirtilerini özetlemek gerekirse; baş, eklem ve kas ağrısı, yemek yeme isteğinin azalması, halsizlik ve ateş yer almaktadır.
Tükürük Bezi Hastalıkları Tedavisi
Kişinin rahatsızlıkları dinlenerek ve gerekli tetkikler uygulanarak hastalığın nedenini belirlemek, tükürük bezi hastalıkları tedavisinde atılan ilk adımdır. Tükürük bezi taşı olan kişilerde taş doktor tarafından muayene sırasında çıkarılabilirken, taşın derinde olması durumunda cerrahi müdahalelere başvurulmaktadır. Bir enfeksiyon oluşumu söz konusuysa, antibiyotik, bol sıvı tüketimi ve dinlenmeden oluşan bir tedavi protokolü uygulanmaktadır.
Kist ve tümör oluşumundaysa tedavi cerrahi müdahalelere dönmektedir. Kistler küçük ve iyi huyluysa zamanla kendiliğinden geçebilirken, büyük kistlerin cerrahi müdahale ile çıkarılması gerekmektedir. Tümörler cerrahi müdahale ile alınması ardından sorunun tekrarlanmaması adına kişilere radyasyon tedavisi önerilmektedir. Kötü huylu tümörler alınması veya alınmaması halinde de kişilere kemoterapi veya radyoterapi uygulanabilmektedir.
Sjögrensendromundaysa tükürük salgılanmasını arttırmak hedeflenmektedir. Bu durumlarda salgı arttırıcı sıvılara başvurulurken, kişilere sakız çiğnemesi önerilmektedir. Ağız temizliğiyse tüm tükürük bezi hastalıklarında olduğu gibi sjögrensendromu tedavisinde de dikkat edilmesi gereken hususlardan biridir. Nonspesifik tükürük bezi büyümesi tedavisinde ise bu soruna sebep olan hastalığın tedavi edilmesi gerekmektedir.